بیانیه پایانی اولین همایش منطقه¬ای چالش¬ها و راهکارهای برنامه پزشك خانواده و بیمه روستایی استان¬های شمالی ایران قرائت شد

به گزارش کمیته اطلاع رسانی همایش که در روزهای 26 اردیبهشت ماه در سالن امام علی دانشگاه علوم پزشکی بابل برگزار شده بود، با ارائه بیانیه پایانی که توسط دبیر این همایش دکتر سیدداود نصرالله¬پور شیروانی قرائت شد، به کار خود پایان داد.متن بیانیه بدینقرار می باشد....

به گزارش کمیته اطلاع رسانی همایش که در روزهای 26 اردیبهشت ماه در سالن امام علی دانشگاه علوم پزشکی بابل برگزار شده بود، با ارائه بیانیه پایانی که توسط دبیر این همایش دکتر سیدداود نصرالله¬پور شیروانی ، قرائت شد، به کار خود پایان داد.متن بیانیه بدینقرار می باشد به نام خداوند جان و خرد بيانيه پاياني اولین همايش منطقه¬ای چالش¬ها و راهکارهای برنامه پزشك خانواده و بیمه روستایی استان¬های شمالی ایران برگزاركنندگان همايش با سپاس خالصانه از ياري خداوند متعال و تشكر وافر از مسئولان دلسوز نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران به جهت تصويب برنامه پزشك خانواده و بیمه روستایی و قدرداني از مديران و كارشناسان شهرستاني، خصوصا اعضاي زحمت¬كش تيم سلامت مراكز مجري كه نسبت به عملياتي شدن اين برنامه همت گماردند، ضمن اعلام پشتيباني و حمايت از ادامه اجرای آن تا رسیدن به اهداف عاليه، مواردي را در راستای پژوهش انجام گرفته در شش ماهه دوم سال 1391 تحت عنوان بررسي كيفيت اجراي برنامه پزشك خانواده و بيمه روستايي در استان¬های شمالی كشور، جهت توجه و عنايت ويژه مسئولان محترم كشوري و دانشگاهي برای نهادينه و پوياسازي آن يادآوري و پيشنهاد مي¬نمايند: الف – نقاط قوت اجرای برنامه: 1- 561 عضو تیم سلامت (كاردانان، كارشناسان بهداشتي و...) و 627 بهورز مورد مطالعه، سطح عملکردی پزشکان خانواده را در حیطه-های اصلی (ا ز 5 نمره) 1±7/3 (بالاتر از سطح متوسط) قضاوت نمودند. از 826 نفری (70 درصد) که بیش از 7 سال سابقه خدمت داشتند، در خصوص تاثیر اجرای برنامه پزشک خانواده در ارائه کمی و کیفی خدمات بهداشتی درمانی و توجه به رفع نیازهای واقعی مردم نسبت به قبل را به شرح زير قضاوت نمودند: 321 نفر (39 درصد) خیلی بهتر شده است، 357 نفر (43 درصد) بهتر شده است، 116 نفر (14 درصد) فرقی نکرده است، 32 نفر (4 درصد) بدتر يا خیلی بدتر شده است. 2- از 601 عضو نهادهاي محلي مراجعه کننده به سطح1 که در 6 ماه گذشته حداقل يكبار خدمات دریافت كردند، میانگین سطح رضایت آنان از خانه بهداشت 6/0±3/4 (از 5 نمره) و از مرکز بهداشتی درمانی 7/0±7/3 بوده است. 3- از 955 بیمار مراجعه کننده به سطح1 و 2 که موفق به دریافت خدمات شدند، با میانگین 4/8±8 بار مراجعه به خانه بهداشت و 6/6±4/6 بار به مرکز بهداشتی درمانی در 9 ماه سال 91، میانگین رضایت¬مندي خود را (از 5 نمره) از خانه بهداشت 5/0±5/4 و از مرکز بهداشتی درمانی 7/0±4 اعلام نمودند كه در سطج زياد و بالاتر بوده است. 4- اجراي برنامه پزشك خانواده و بيمه روستايي با تشكيل هيات امناء و جذب و آموزش داوطلبان بهداشتي در مناطق روستايي، یک¬بار دیگر جلب مشاركت جامعه را جان دوباره¬اي بخشيده است. ب - نارسایی¬ها و مشکلات شناسایی شده: 1- در سنجش رضایت¬مندي پزشك خانواده، پايين¬ترين سطح رضايت مربوط به دستمزدهاي دريافتي بوده كه اين نارضايتي تقريبا در همه مطالعات داخل كشور گزارش شده است. دريافتي ناكافي چند پيامد منفي به شرح زير را بدنبال داشته است:  همواره موجب کاهش ماندگاری و افزايش ريزش پزشكان شده است به گونه¬اي كه از كل پزشكان جذب شده در يك سال اول اجراي برنامه، 54 درصد آنها از برنامه خارج شدند.  در شروع اجراي برنامه كه تعداد زيادي از پزشكان در صف طولاني جذب و بكارگيري بودند، در حال حاضر بسياري از شهرستان¬ها با صف خالی از پزشكان متقاضی جدید مواجه مي¬باشند كه نتيجه ملموس آن افزايش ميانگين جمعيت تحت پوشش از 4285 نفر در سال 1387 به 4740 نفر در سال 91 بوده است (افزايش حدود 500 نفري).  به خاطر دريافتي ناكافي بسياري از پزشكان تمايل و تقاضاي مستمر دارند که جمعيت بيشتري داشته باشند، تا دريافتي آنها بر اساس سرانه افزايش يابد. از طرفي بالاتر رفتن تعداد جمعيت تحت پوشش و كاهش انگيزه سلامت نگري، انجام معاينات دوره¬اي افراد و تشكيل و تكميل پرونده سلامت كه يكي از اهداف مهم برنامه مي¬باشد را به شدت تهديد نموده است.  بعضی از شبکه بهداشت و درمان شهرستان¬ها در پایش عملکرد فصلی، امتیاز پزشکان خانواده را بالاتر از عملکرد واقعی و حتی بالاتر از 90 که خاص عملکردهای مطلوب می¬باشد، محاسبه می¬کنند تا با افزایش دریافتی از اعتراض و انصراف پزشکان خانواده پیشگیری نمایند. عارضه فوق مي¬تواند فرايند پايش فصلي را غيركارآمد و ارتقاء و حتي حفظ عملكرد موجود را تهدید نمايد. 2- از آنجائيكه يكي از اهداف مهم برنامه پزشك خانواده اصلاح نظام ارجاع مي¬باشد، خوشبختانه با تلاش¬هاي مستمر شبكه و مركز بهداشت شهرستان¬ها، تعدادي از چالش¬هاي مهم آن از قبيل درصد بالاي ارجاع، درخواست خودارجاعي بيماران تا حدودی كاهش يافته است ولي در سطح 2 و 3 نظام شبكه، كميت و كيفيت ارسال پسخوراند ارجاع همواره در سطح نامطلوب باقي مانده است كه براي ساماندهي آن پيشنهاد مي¬گردد مشوق¬هايي براي پزشكان سطح 2 و 3 در نظر گرفته شود و در بازنگري ارتقاء پزشكان متخصص، كميت و كيفيت ارسال پسخوراند ارجاع به عنوان يكي از معيارهاي عملكردي لحاظ گردد. 3- يكي از اهدافي كه در طول 7 سال اجراي برنامه همواره كم¬رنگ باقي مانده، ويزيت پايه افراد مي¬باشد كه با اين تعداد جمعيت و شيوه کاغذی اميد چنداني براي اصلاح و بهبود آن وجود ندارد. لذا تاكيد مي¬گردد نسبت به الكترونيكي شدن پرونده سلامت، اقدامات موثرتري از ساده¬تر و کاربردی¬تر کردن سامانه و قابل در دست¬رس نمودن آن در فاصله زمانی کم در سطح ملي به عمل آيد تا در آينده نزديك الكترونيكي شدن پرونده سلامت در سراسر كشور تحقق عيني يابد. 4- موفقيت برنامه¬هاي بزرگ و ملي نظام سلامت بدون مشاركت جامعه و مصرف كنندگان معمولا پرهزينه و بعضا دست¬نايافتني است. بنابراين فرهنگ¬سازي جامعه قبل و حين اجراي برنامه ضرورتي غيرقابل اجتناب خواهد بود. نتايج مطالعه اخير نشان مي¬دهد آشنايي مردم و افراد با نفوذ محلي از ضوابط و اهداف برنامه پزشك خانواده ناكافي است و سهم رسانه ملي و استاني در فرهنگ¬سازي جامعه ناچيز مي-باشد كه وجود اين مشکل، ضرورت انجام مداخله را در سطح كشوري و استاني تاكيد مي¬نمايد. 5- اجراي برنامه پزشك خانواده با همان منابع انسانی و فيزيكي، كمبودها را ملموس¬تر نموده است. نتايج مطالعه نشان مي¬دهد حدود 25 درصد پزشكان در اطاق (مطب) مشترك كار مي¬كنند و درصد قابل ملاحظه¬اي از پزشكان از تجهيزات پزشكي و اداري مورد نياز برخوردار نمي¬باشند. عمده كاردانان و كارشناسان بهداشتي به طور مشترك در دو مركز و بعضا در سه مركز مشغول به كار هستند. لذا بايد نسبت به افزايش اعتبارات براي بهبود استانداردهاي منابع انساني و فيزيكي (ساختمان و تجهيزات) در سطح ملي اقدام گردد. در خصوص نيروي بهداشتي بايد به اين نكته توجه گردد كه در طول 2 تا 4 سال آينده، شبكه شهرستان¬ها به خاطر بازنشسته شدن كاردان¬هاي ورودي سال¬هاي 66 تا 67 كه بعدها تقريبا همگي¬شان كارشناس شدند با ريزش زيادي مواجه خواهد شد كه اگر اقدام موثري در اين خصوص به عمل نيايد، وضعيت نيروها نامناسب¬تر هم خواهد شد. 6- نظرسنجی¬ از بیماران و اعضای نهادهای محلی نشان مي¬دهد اثربخشي بهورزان علي¬رغم تغييرات اقتصادي و اجتماعي و افزايش چشمگير سواد جامعه و اخيرا با اضافه شدن برنامه پزشك خانواده همواره حفظ شده است. بنابراين بسيار شايسته خواهد بود كه در حفظ و ارتقاء جايگاه بهورز و خانه بهداشت، مداخلات ملي از قبيل تربيت كاردان بهورزي، افزايش ضريب كارانه بر اساس درصد همكاري در پیش-برد برنامه¬هاي پزشك خانواده انجام گيرد. 7- پايين¬ترين سطح عملكردي پزشكان خانواده كه توسط اعضاي تيم سلامت قضاوت گرديد، مربوط به جراحی¬های محدود، سونداژ معده، احیای قلبی تنفسی، تهیه و تفسیر نوار قلب و امثالهم بوده كه اين کارکرد يا به ناكافي بودن مهارت پزشكان و يا به عدم برخورداري مراكز مجري از تجهيزات مورد نياز و یا عدم تاثیر در محاسبات دریافتی مربوط مي¬شود كه اگر مداخلات موثر انجام نگيرد همواره شاهد ازدحام بيماران در مراكز سطح 2 خواهیم بود. 8- گرچه براي توانمندسازي پزشكان خانواده برنامه¬هاي متنوع آموزشي در سطح شهرستان¬ها و استان¬ها اجرا شده ولي در پژوهش اخير، پزشكان خانواده میانگین سطح توانمندسازی انجام شده در حیطه¬هاي همکاری¬های برون¬بخشی، ارتقاء سلامت، خدمات درمانی و ارجاع را كمتر از حد متوسط اعلام نمودند. بنابراين توانمندسازي پزشكان و ماماها و حتي ساير اعضاي تيم سلامت همواره بايد در برنامه¬هاي مداخله¬اي مورد تاكيد و توجه ويژه قرار گيرد. امید است با اتکال به خداوند متعال، عنایت ویژه سیاست¬گزاران، درایت مدیران و کارشناسان و همت اعضای تیم سلامت در نهادينه و پوياسازي پزشك خانواده روستایی و عملیاتی شدن پزشک خانواده شهری سهیم باشیم. دکتر محمد نعیمی دکتر ارسلان داداشی دکتر محمدرضا میرزایی دکتر حسن اشرفیان امیری معاون بهداشتی معاون بهداشتی معاون بهداشتی معاون بهداشتی دانشگاه دانشگاه¬علوم پزشکی¬گلستان/دانشگاه علوم پزشکی¬گیلان/ دانشگاه علوم پزشکی¬مازندران/ علوم پزشکی بابل ودبیرعلمی همایش دکتر سیدداود نصرالله¬پور شیروانی مهندس محمدجواد کبیر دکتر ابراهیم میکانیکی پژوهشگر و دبیر اجرایی همایش مدیر مرکز تحقیقات مدیریت سلامت رئیس دانشگاه علوم پزشکی¬ بابل و توسعه اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی¬گلستان و رئیس همایش